Pembacaan Karya Sastera Secara Ekstensif dan Intensif

Sesebuah karya boleh dibaca dengan dua pendekatan. Pertama secara ekstensif. Maksudnya ada sesetengah pembaca membaca semua bahan yang terdapat di sekeliling mereka. Mereka tidak peduli sama ada bahan yang dibaca itu memenuhi cita rasa atau tidak. Bagi mereka, aktiviti pembacaan itu mesti memenuhi masa senggang mereka. Mereka jenis ini boleh berbangga mengatakan mereka mempunyai pengalaman  banyak membaca. Mereka seolah-olah tiada satu pilihan genre yang khusus perlu dibaca oleh mereka. Pembacaaan seumpama ini amat jarang sekali melekat dalam otak mereka. Apabila seseorang mengajak mereka untuk berdebat, sudah pasti mereka tidak dapat melakukannya kerana mereka tidak mempunyai pengetahuan atau idea yang khusus atau jelas.

Lain pula keadaan dengan pembaca sastera secara intensif. Pembaca intensif ini walaupun membaca pelbagai karya, tetapi mereka hanya membaca secara intensif dan membacanya berulang-ulang. Kita tidak tahu entah berapa kali mereka membaca sesuatu karya. Mereka membacanya berulang-ulang kali. Mereka tidak bosan atau pun jemu membaca karya yang sama. George Bernard Shaw (1865-1950) suka membaca. Walaupun beliau membaca pelbagai judul karya atau genre, hanya dua teks sahaja, tidak dapat dilupakannya dan tidak berasa jemu untuk membacanya berulang kali. Bible dan Kesusasteraan Shakespeare. Menurut beliau, tiada satu bahagian pun dalam kedua-dua teks tersebut boleh dilupakannya.

Mengapakah keadaan ini berlaku? Karya yang bermutu dan sempurna boleh dibaca berulang kali. Setiap kali kita membaca, kita akan memperoleh semangat dan  pengalaman baharu daripada teks tersebut. Setiap kali kita membaca, teks tersebut hendaklah memberikan makna dan relevansi yang baharu kepada kita. Sebagai contoh jika membaca Sejarah Melayu, teks itu perlu dikaitkan dengan kehidupan masa kini. Peristiwa yang diceritakan dalam karya tersebut perlu memberi pengajaran yang baharu kepada kita mengikut keadaan semasa. Misalnya Sejarah Melayu mengajar kita supaya kita jangan leka atau taksub dengan material atau mendewa-dewakan kuasa asing  atau pengaruh asing. Sejarah Melayu telah membuktikan empayar Kesultanan Melayu Melaka yang dibina runtuh begitu sahaja di tangan Feringgi. Tuntasnya karya yang berkualiti  bukan sahaja menjadikan kita manusia yang sempurna malah karya tersebut juga hendaklah memberi makna yang baharu kepada kita.

John Keats (1795-1821) merupakan seorang penyair Inggeris. Beliau  pernah menyatakan bahawa apabila beliau berasa kesunyian dan mahukan ketenangan, maka beliau akan membaca   buku-buku Shakespeare. Katanya ,

“I felt rather lonely this morning breakfast, so I went and unboxed a Shakespeare. There is my comfort”.

Buku yang sama, walaupun dibaca banyak kali, buku tersebut mesti memberikan satu kepuasan dan ketenangan kepada kita. Kata beliau,

“whenever you write say a word or two on some passage in Shakespeare that may have come rather new to you, which must be continually happening, not withstanding, the we read the same play for forty times”.

Beliau tidak pernah hilang keyakinan atau lemah semangat. Baginya karya Shakespeare sudah cukup untuk dirinya. George Bernard Shaw pernah berpendapat mengenai karya Shakespeare,

“He was not of an age, but for all time”

Keats menyimpulkan ,

“ I never  quite despair, and I readSkaespeare-indeed I shall, I Think never read any other book much… I am very near agreeing with Hazlitt that Shakespeare is enough to us”.

William Hazlitt (1778-1830) merupakan seorang pengarang Inggeris.

Dalam konteks sastera Melayu kita, Hikayat Hang Tuah, Sulatul Salatin, Hikayat Raja Pasai dan banyak prosa dan puisi kita sentiasa memberikan pemaknaan dan relevansi baharu kepada kita sebagai pembaca. Sasterawan Negara Muhammad Haji Salleh pernah berkata bahawa , beliau  suka membaca Sejarah Melayu kerana tertarik dengan gaya kepengarangan dan persolaan yang digarapkan di dalamnya. Persoalan-persoalan itulah kemudian diolah dan diintertekskannya menjadi Sajak-Sajak Sejarah Melayu.

Tuntasnya banyak lagi khazanah sastera kita perlu dihidupkan semula supaya masyarakat kini mendapat makna baharu daripada karya silam. Oleh itu pembacaan secara ekstensif sahaja tidak memadai bagi seseorang pembaca untuk dilabelkannya sebagai pembaca malah mereka juga hendaklah membaca secara intensif untuk menghayati keindahan dan  menimba pengalaman baharu daripada karya yang dibacanya.